Nguyên nhân gây ra tình trạng méo đầu ở trẻ sơ sinh
Méo đầu là tình trạng phổ biến khi chăm sóc trẻ sơ sinh và bắt đầu xuất hiện từ giai đoạn trẻ sơ sinh 4 tuần tuổi. Ở giai đoạn này, khung xương đầu của trẻ còn rất mềm và linh động, đặc biệt lại bị ảnh hưởng bởi trọng lực khi nằm nên đầu có thể bị biến dạng và méo đi. Đồng thời, cơ cổ và thân trên của trẻ còn rất yếu ớt nên khi người lớn đặt nằm đâu thì bé sẽ ở yên chỗ đó.
Ngoài ra, theo xu hướng của trọng lực, khi trẻ bị méo đầu một bên rồi thì lại càng nằm nghiêng về bên đó nhiều hơn. Điều này làm cho nó bị méo nhiều hơn theo thời gian, nếu không được can thiệp kịp thời.
Trẻ bị méo đầu (hay plagiocephaly) nếu được phát hiện và can thiệp sớm, thường sẽ cải thiện khi trẻ lớn lên. Tuy nhiên, nếu không can thiệp kịp thời, tình trạng này có thể kéo dài và ảnh hưởng đến thẩm mỹ hoặc phát triển của hộp sọ. Để hiểu rõ hơn về tình hình, cần chia thành hai trường hợp: méo đầu nhẹ và méo đầu nghiêm trọng.
Méo đầu nhẹ (méo đầu bẩm sinh nhẹ)
- Khả năng cải thiện: Đối với những trường hợp méo đầu nhẹ, nếu được phát hiện sớm (trong giai đoạn vàng, khoảng từ 2-6 tháng tuổi), và trẻ thay đổi tư thế thường xuyên hoặc can thiệp bằng các biện pháp đơn giản như tummy time (cho trẻ nằm sấp khi thức), tình trạng này có thể được cải thiện đáng kể khi trẻ phát triển
- Lý do: Vòm sọ của trẻ còn mềm và linh hoạt, nên có thể thay đổi hình dạng dưới tác động của các yếu tố bên ngoài. Nếu trẻ không nằm lâu ở một tư thế duy nhất và được thay đổi tư thế khi ngủ, đầu của trẻ sẽ tự điều chỉnh theo thời gian.
- Tiên lượng: Nếu can thiệp đúng cách, hầu hết các trường hợp méo đầu nhẹ sẽ tự cải thiện khi trẻ đạt đến khoảng 18 tháng tuổi, khi hộp sọ bắt đầu cứng lại.
-
Các dạng méo đầu thường gặp
Méo đầu nghiêm trọng (plagiocephaly nặng)
- Khả năng cải thiện: Nếu tình trạng méo đầu nghiêm trọng hoặc kéo dài mà không được điều trị, nó có thể không tự hết khi trẻ lớn lên. Khi trẻ trên 1 tuổi, sự phát triển của hộp sọ chậm lại, và các biện pháp can thiệp đơn giản như thay đổi tư thế không còn hiệu quả bằng trước nữa.
- Biện pháp điều trị: Trong những trường hợp này, bác sĩ có thể chỉ định sử dụng mũ chỉnh hình (helmet therapy), giúp điều chỉnh hình dạng đầu trẻ. Mũ chỉnh hình có thể được sử dụng hiệu quả nhất khi trẻ còn nhỏ (dưới 12 tháng tuổi), vì lúc này hộp sọ vẫn còn mềm và dễ thay đổi.
- Tiên lượng: Nếu điều trị kịp thời với mũ chỉnh hình hoặc can thiệp sớm, tình trạng méo đầu sẽ cải thiện rõ rệt. Tuy nhiên, nếu không can thiệp, méo đầu có thể kéo dài và đôi khi ảnh hưởng đến hình dạng khuôn mặt và khả năng phát triển bình thường.
Trẻ 3 tháng bị méo đầu có tự tròn lại được không?
Trẻ 3 tháng tuổi bị méo đầu ít, có thể tự tròn lại về sau. Tuy nhiên, một số trẻ bị méo nhiều, có thể không tự tròn lại được. Trẻ có thể từ từ cải thiện vào khoảng 6 tuổi hoặc sau đó. Vì khi cơ cổ vững hơn, trẻ có thể lật người nằm sấp, ngồi được và ít nằm ngửa hơn.
Tình trạng méo đầu chỉ không đẹp về mặt thẩm mỹ. Dù đầu méo ít hay nhiều vẫn không ảnh hưởng gì đến não bộ hoặc sự phát triển của trẻ.
Biện pháp phòng ngừa tình trạng méo đầu ở trẻ
- Tình trạng méo đầu hoàn toàn có thể phòng ngừa được. Để đưa ra biện pháp phòng ngừa hiệu quả, bạn cần dựa trên cơ chế gây ra tình trạng méo đầu. Dưới đây là một số biện pháp phòng ngừa mà ba mẹ cần biết:
- Thay đổi bên nằm cho trẻ thường xuyên và sớm nhất. Đặc biệt là khi trẻ được đầy tháng, vì đây là giai đoạn dễ làm đầu méo nhất.
- Không nên cứ cách nửa tiếng hay vài giờ là đổi bên nằm cho trẻ.
- Đổi bên nằm cho trẻ mỗi ngày. Có nghĩa là, hôm nay cho trẻ nằm nghiêng bên trái thì hôm sau phải nằm ngược lại.
- Cho trẻ nằm nghiêng về những phía có thể quan sát được mọi người và những điều thú vị xung quanh.
- Đổi đầu nằm cho bé. Chẳng hạn, hôm nay cho trẻ nằm đầu hướng đầu giường, hôm sau nằm đầu hướng chân giường.
- Trong ngày hoặc trong thời gian ngủ của trẻ sơ sinh, không nên cho trẻ nằm ngửa liên tục.
- Mỗi ngày cho trẻ nằm sấp ít nhất 3 lần, mỗi lần 10-15 phút nhằm giúp thúc đẩy phát triển chung của trẻ.
- Ba mẹ không nên để bé nằm sấp một mình mà cần phải có người quan sát.
- Ba mẹ có thể tìm hiểu mẹo dân gian chữa méo đầu ở trẻ sơ sinh
- Để theo dõi tình hình phát triển của trẻ sơ sinh, ba mẹ nên tìm hiểu về chu vi vòng đầu của trẻ và biểu đồ tăng trưởng của trẻ
Khi nào cần đưa trẻ đi khám bác sĩ?
Nếu áp dụng hết các phương pháp mà tình trạng méo đầu của trẻ vẫn không cải thiện, bạn nên cho trẻ đi khám méo đầu cho trẻ được đánh giá và tư vấn. Đa số các trường hợp méo đầu mức độ nhẹ và trung bình sẽ không cần can thiệp, chỉ cần chú ý thay đổi tư thế và theo dõi cải thiện ở những lần khám sau. Ngược lại, các trường hợp méo đầu nặng thì cần can thiệp đôi chút.
Trẻ bị méo đầu nhẹ: Thường sẽ cải thiện tự nhiên khi trẻ lớn lên nếu được chăm sóc đúng cách từ khi còn nhỏ (trong giai đoạn vàng, từ 2-6 tháng tuổi).
Trẻ bị méo đầu nghiêm trọng: Nếu không điều trị kịp thời, tình trạng có thể kéo dài và ảnh hưởng đến hình dạng đầu. Việc can thiệp bằng mũ chỉnh hình hoặc điều trị y tế là cần thiết để cải thiện.
Nếu bạn lo lắng về tình trạng méo đầu của trẻ, việc tham khảo ý kiến của bác sĩ nhi khoa hoặc chuyên gia về phát triển trẻ em là rất quan trọng để có kế hoạch điều trị phù hợp.
